Độc đáo mồi nhửn vẽ xây dựng nghệ thuật và thướt mỹ của Tháp cổ Pô Sah Inư ở Bình Thuận compuoriente.edu.co

Là 1 trong mỗi cụm tháp Chăm còn kha khá nguyên vẹn, Tháp Pô Sah Inư chắt lọc được những tinh hoa chuyên môn phong cách xây dựng và thướt mỹ trang trí của người Chăm xưa tạo thành vẻ uy nghiêm và kỳ bí.

Là một nhóm điển tích đình tháp Chăm còn còn sót lại của Vương quốc Chămpa xưa, Tháp Pô Sah Inư nhữngh trung tâm TP Phan Thiết (tỉnh Bình Thuận) 7km về phía Đông Bắc.

Tọa lạc trên ngọn đồi khi xưa mang tên là đồi Bà Nài thuộc địa phận thôn Ngọc Lâm phường Prúc Hài (xưa là Phố Hài), Po Sah Inư là một trong các mỗi trong ba nhóm đình tháp Chăm thuộc phong thái phong cách thiết kế thướt mỹ và nghệ thuật Hòa Lai, cùng với tháp Podam (Pô Tằm) ở huyện Tuy Phong và nhóm tháp Làng Gọ ở xã Thuận Hòa, huyện Hàm Thuận Bắc.

Đây là những nhóm đình tháp cổ của quốc gia Chămpa còn lại cho cho tới ngày mãng cầuy ở miền Trung VN.

Khoảng thời điểm cuối thế kỷ thứ 8 vào đầu thế kỷ thứ 9, người Chăm xây dựng nhóm đình tháp này với mục tiêu thờ vị thần Shiva - là một trong các trong mỗi vị thần Ấn Độ được sùng bái và tôn kính.

Thế kỷ 15, người Chăm xây dựng thêm một số trong mỗi đình thờ với phong cách xây dựng giản dị để thờ công crúca Po Sha Inư, là con của vua Para Ckhô hanh. Công crúca có tài năng đức và phép ứng xử nên được người Chăm đương thời yêu quý.

Tuy chỉ có kích tấc vừa và nhỏ, nhưng Tháp Pô Sah Inư chắt lọc được những tinh hoa chuyên môn phong cách xây dựng và thướt mỹ và nghệ thuật trang trí của người Chăm xưa tạo thành vẻ uy nghiêm và kỳ bí. Nhóm đình tháp Po Sah Inư là 1 trong những trong mỗi cụm tháp Chăm còn kha khá nguyên vẹn.

[Về Tây Ninh ghé thăm tháp cổ Bình Thạnh hơn 1000 năm tuổi]

Nhóm đình tháp Po Sah Inư có 3 tháp gồm Tháp Chính (tháp A), tháp thờ thần Lửa (tháp C) và tháp B thờ bò thần Nandin (vào cuối thế kỷ 19 vẫn tồn tại, sau đó đã mất).

Đây là nhóm đình tháp duy nhất được xây dựng trên đồi cao gần biển trong phong thái phong cách xây dựng thướt mỹ Hòa Lai của nền văn hóa truyền thống Chămpa, trong khi toàn cỗ những tháp khác đều thuộc trên đồi cao hoặc khu vực đồng bằng xa biển. Vì sao chỉ có nhóm tháp này được xây dựng gần biển, cho cho tới mãng cầuy vấn đề này đang là thắc mắc chưa xuất hiện lời giải đáp kể từ phía những khoa học.

Các độ quý hiếm hiếm có của điển tích về lịch sử dân tộc, niên đại, văn hóa truyền thống, thướt mỹ phong cách xây dựng và những nội dung khác liên quan liêu như sự gắn kết lưu giữa văn hóa truyền thống vật thể với văn hóa truyền thống phi vật thể, lưu giữa lễ nghi tiệc tùng, lễ hội của xã hội người Chăm với tháp Po Sah Inư kể từ xưa tới mãng cầuy minh chứng là nhóm đình tháp có vai trò quan liêu trọng đặc thù trong số những điển tích phong cách xây dựng ở địa phận tỉnh Bình Thuận nói riêng và của cả di sản văn hóa truyền thống Chămpa chung quy lại.

Tháp Chính thờ thần chủ Siva, trong tâm tháp vẫn còn đó bệ thờ Linga-Yoni là hình tượng của thần, có niên đại cùng thời với tháp cho cho tới mãng cầuy. Từ thế kỷ 19-20, nhiều người thông thường gọi là tháp Phố Hài trùng với địa danh ở đây, trong sách “Inventaire descriptif des nonumorits Chăm do L’anmãng cầup” ở khắp nhà khảo cổ học, sử học người Pháp H.Parmentier cũng gọi là tháp Phố Hài.

Khoảng kể từ thế kỷ 20 về sau người Chăm gọi là tháp Po Sah Inư là tên của công crúca, chị ruột của vua Podam và đều là con của vua Chăm ParaChanh khô mà sử Việt gọi là La Khải. Sau khi Po Sah Inư mất, Hoàng tộc Chăm đã xây đình thờ để thờ Bà trong khuôn viên tháp Phố Hài. Như vậy có thời kỳ nhóm đình tháp này tồn tại 2 tên là Phố Hài và Po Sah Inư.

Từ tầm thế kỷ 16 quay về sau, đình thờ Bà bị sụp đổ, cùng thời hạn này cả 3 tháp trong nhóm cũng sụp đổ dần, tạo ra một lớp đất, vén, đá dày gần 2m chứa chấp đựng toàn cỗ khuôn viên tháp. Lúc này người Chăm dùng luôn luôn tháp Chính mồi nhửn chất thờ thần Siva kể từ hơn 800 năm trước đó để thờ công chụa Po Sah Inư.

Dấu tích của đình thờ được phân phát hiện qua đợt khai quật khảo cổ kể từ thời điểm năm 1991-1995 cùng với hệ thống móng những đình thờ và rất nhiều những loại ngói lợp, ngói trang trí và vật thờ. Đợt khai quật lần này cũng đã phân phát hiện nhiều đồ vật quý nối sát với những lễ nghi, tiệc tùng thời kỳ này như: tượng thần, tù và bằng gốm, cỗ Rasun batau (Pesani), bình gốm, mảnh tai và 1 bàn chân bò thần Nandin bằng đá granit, ống điếu và vòi ấm bằng đất nung, chén, dĩa, nồi gốm…

Có thể đại quát tháo lại một vài nét chính về phong cách thiết kế là toàn cỗ những thể khối xây và điêu xung khắc của cả nhóm tháp trọn vẹn làm bằng vén nung trước lúc xây dựng. Chất kết bám là nhựa thực vật mà đa số là dầu rái.

Các trụ áp tường hình trụ, nổi trội là 2 trụ phía ngoài cửa của tháp Chính. Các mảng tường ít trang trí hoa văn mà thông thường để trơn hoặc chạm sâu vào vạch những ô hình chữ nhật.

Người xưa trọn vẹn không dùng vật liệu đá trong mồi nhửn vẽ xây dựng và trang trí thướt mỹ và nghệ thuật hoặc làm đà tạo lực trên thân và đỉnh tháp, ngoại trừ bệ thờ Linga- Yoni và một vài tượng thần, tượng bò thần Nandin.

Tháp Chính là tháp to lớn và tối đa trong nhóm. Tháp cao 16m; có toàn cỗ 3 tầng, hai tầng trên có bẫyn vẽ xây dựng tương tự tầng dưới nhưng giảm dần kích tấc cũng giống như những rõ rà soátng bẫyn vẽ xây dựng và thướt mỹ. Cứ như vậy, nhỏ dần và cao vút lên trên cùng với phần mái tháp.

Ở sinh sống lưng chừng mái tháp có 4 lỗ thông hơi về 4 hướng, nhằm mục tiêu thông hơi và rúct khí rét trong tim tháp ra ngoài, phần này tạo sự cân bằng lưu giữa bên trong và bên phía ngoài, sự hòa hợp lưu giữa thần linh và trời đất. Đây đó là vấn đề vượt trội về tâm linh khi những chức sắc triển khai lễ nghi và họ tin rằng, những vị thần kể từ cõi trên đi về bằng con lối này.

Tháp Chính cũng là điểm được tập trung những độ quý hiếm về phong cách xây dựng hợp chất và lòng tin cũng như về tâm linh, tín ngưỡng tôn giáo.

Ngày mãng cầuy ngoài ra vị chức sắc thay mặt đại diện cho tầng lớp tu sĩ người Chăm ở địa phương chủ trì hành lễ ở trong tháp, những người dân thông thường và khác quốc tế cũng rất có thể vào cầu khdấu thần linh ở bệ thờ Linga-Yoni, kể một ngày dài lễ và ngày thông thường.

Tháp B cao 12m, có 3 tầng như tháp A nhưng nhỏ hơn. Trong lòng tháp thờ bò thần Nandin mà kể từ vào cuối thế kỷ 19 tới thời điểm đầu thế kỷ 20 người dân địa phương vẫn thấy, sau đó không thấy nữa.

Trong đợt khai quật khảo cổ những năm 1991-1995, những nhà khảo cổ đã dò thấy 1 trong những mỗi mảnh và bàn chân của bò thần Nandin. Trước tháp có một sân lễ to lớn, hiện mãng cầuy dùng dựng rạp trong lễ Katê.

Tháp C do tác dụng nguyên tdiệt thuở đầu là thờ thần Lửa nên bẫyn vẽ xây dựng chỉ có một tầng bao hàm cả chân đế, thân và đỉnh tháp, tháp có chiều cao 5m; chiều rộng mỗi cạnh gần 4m. Dấu vết sụp đổ cho thấy hàng nghìn năm trước đó cho cho tới những năm 80 của thế kỷ 20, phần đỉnh và mái tháp bị sạt đổ cùng với đế tháp bị mủn mục sâu vào bên trong thân tháp.

Sau khi tu bổ tôn tạo xong, tác dụng của tháp được dùng lại, nhưng đa số là điểm người ta để lễ vật trước lúc vào hành lễ ở tháp Chính. Cả 3 ngôi tháp trong nhóm Po Sah Inư đã được tu bổ, tôn tạo lại nhiều lần để sở hữu được dáng vẻ phong cách xây dựng và không khí văn hóa truyền thống như hiện tại.

Từ trước cho cho tới nửa thời điểm đầu thế kỷ 20 người Chăm thông thường tiến hành nhiều lễ nghi ở Tháp cổ Pô Sah Inư.

Năm 2005, liên hoan Katê được phục dựng với không thiếu thốn những quy trình về không khí, thời hạn, hình thức, nội dung và độ quý hiếm nguyên gốc như xưa. Từ lúc được phục dựng cho cho tới mãng cầuy, mỗi năm liên hoan Katê được tổ chức đều đặn tại tháp Po Sah Inư cổ kính, trở thành điểm tới thu rúct khác quốc tế tạo đà cho vạc triển du ngoạn.

Nhằm bẫyo đảm và phạt huy độ quý hiếm của Tháp cổ Pô Sah Inư, tỉnh Bình Thuận đã tổ chức chương trình tham quan chi phí “Một ngày trải nghiệm văn hóa truyền thống Chăm” giúp người dân và khác quốc tế sẽ có được cái nhìn trọn vẹn và dò hiểu sâu hơn về nền văn hóa truyền thống Chăm Bình Thuận.

Chương trình trải nghiệm chính thức kể từ điểm Di tích Tháp Pô Sah Inư, phường Phụ Hài, TP Phan Thiết tới Trung tâm trưng bày văn hóa truyền thống Chăm, xã Phan Hiệp, huyện Bắc Bình.

Du khách khứa sẽ được dò hiểu về lịch sử hào hùng, phong cách thiết kế đình tháp, văn hóa truyền thống, cuộc sinh sống hợp chất và lòng tin của người Chăm, thưởng thức ướt thực đặc thù, hóa thân thành những chàng trai, cô nường Chăm trong cỗ trang phục truyền thống lâu đời và thực hành những điệu múa dân gian, nhạc cụ truyền thống lâu đời dân tộc./.

01/11/2023 Tin tức kiến trúc - nội thất ngoại thất

3 phong cách thiết kế kiến trúc được yêu thích nhất tại Việt Nam

Phong cách địa trung hải

Phong cách tân cổ điển